Kripto Para Stresi ile Nasıl Başa Çıkılır?

402

8 Aralık 2023 EconomIcon

Bir tarafta inip çıkan finansal grafikler ve kripto paraların geleceğin parası olduğunu iddia edenler, diğer tarafta ise bunların bir balondan ibaret olduğunu söyleyenler… Hepsinin ötesinde ise yaptıkları yatırım sayesinde milyonlar kazandığını anlatan tanıdıklar… Saydıklarımız, kripto para yatırımı yapanların günlük olarak maruz kaldığı stres faktörlerinden sadece birkaçı.

Doğası gereği, oldukça oynak (volatil) bir seyir gösteren kripto paraların yatırımcılarında belli bir seviyeye kadar stres yaratması olağandır ve beklenmektedir. Fakat bu alana yatırım yapanların sayısındaki artış ve kripto paranın ilgili alanda yatırımcı olmayan bireyler üzerinde de stres oluşturduğunun keşfedilmesiyle bu yatırım aracının toplumsal akıl sağlığı üzerindeki etkisinin çok daha büyük olduğu görülmektedir. Bu nedenlerle bu yazımızda kripto paranın üzerimizde nasıl stres oluşturduğuna ve bu stres ile başa çıkma yollarına göz atmak istedik.

Kripto para yatırımcılarında stres yaratan faktörler

Kripto para, tecrübeli yatırımcıların yanında daha önce yatırım tecrübesi olmayan kişileri de cezbederek kendine geniş bir yatırımcı yelpazesi oluşturmuş durumda. Farklı alanlarda uzun süreli yatırım tecrübesine sahip olan yatırımcılar, yatırımlarının yaptığı iniş ve çıkışlar karşısında duygu durumlarını yönetmeyi ve tepkisel davranmaktan kaçınmayı başarabilmekteler. Fakat yatırımcı geçmişi neredeyse kripto paralarla başlamış tecrübesiz yatırımcılar, piyasadaki düşüşler karşısında ciddi korku ve tedirginlik hissetmekte, piyasalar yükseldiğinde ise heyecan ve öfori hisleri tetiklenmektedir. Dahası gün içinde sık sık değişen oynak piyasalar da yatırımcıları sürekli bu hisleri bekler bir hale sokmaktadır. Bunun sonucunda ise yatırımcılar, normalde belki çok nadir hissedecekleri duygu yoğunluklarını günde birkaç kez yaşamak durumunda kalmaktadır. Bu duygusal yoğunluğu bu derece hızlı ve sık yaşamak, insan fizyolojisiyle uyumlu olmadığından uzun vadede ciddi bir stres faktörü olmaktadır.

Bilgiye ulaşımın çok kolay bir hale geldiği günümüzde kripto parayla yüksek kazançlar elde edenlerin hikâyelerine hemen her mecrada rastlamak mümkün. Belki bizlerin bile bu şekilde kazanç sağlayan tanıdıklarımız, arkadaşlarımız var. Fakat unutulmaması gereken şey, kaybedenlerin hikâyelerinin genelde anlatılmadığıdır. Hâl böyle olunca insanlar bu piyasaya giren herkesin kazandığı yanılsamasına kapılmakta ve kimi zaman tüm birikimlerini gözden çıkararak veya kredi çekerek bu piyasaya yatırım yapabilmektedir. Fakat her piyasada olduğu gibi kripto para piyasalarında da ciddi düşüş dönemleri olabilmekte, böyle dönemler yaşandığında ise yatırımcılar varlıklarının önemli bölümünü kaybetmekle karşı karşıya kalabilmektedir. Bu ihtimalin varlığı da yatırımcılar üzerinde korku oluşturmakta ve sanki her an tüm varlıklarını kaybedecekmiş gibi hissetmelerine yol açmaktadır.

Kripto para stresi hayatı nasıl etkilemekte?

İnternet teknolojileri ve uygulamalar sayesinde kripto piyasaların anlık olarak takibi mümkün olduğu için yatırımcılar istedikleri an yatırımlarının durumuna ulaşabilmektedirler. Piyasalara erişimin bu kadar kolay olması, işlem yapmak adına olumlu bir özellik olabilir. Fakat diğer yandan bu özellik, yatırımcıların günlük işlerini yaparken, yürürken, araba kullanırken, derste veya işteyken yukarıda bahsettiğimiz duygu yoğunluklarına maruz kalmalarına neden olmaktadır. Bazı yatırımcılar kendilerini kontrolsüz bir şekilde, başka hiçbir şeye konsantre olamaz bir hâlde ve zamanlarının tümünü piyasaları takip eder hâlde bulabilmektedir. Diğer yatırım sistemleri genellikle günlük olarak değişiklik gösterirken, kripto para piyasasının bu anlık değişimi ve bu değişimin kolay takip edilebilmesi konsantrasyon güçlükleri ve kompulsif telefon kullanımına yol açabilmektedir.

Kripto paraya yüksek miktarda yatırım yapmış olanlar için kaybetme korkusu; aile ilişkilerinin bozulmasına, uyku problemlerine ve iştah bozuklukları nedeniyle kilo problemlerine yol açabilmektedir. İnsanlar kendilerini geceleyin uykuları kaçmış bir şekilde telefonlarını kontrol ederken veya yatırımlarıyla ilgili düşünürken bulabilmektedir. Bireylerin kripto para piyasasında kazanç elde etmek amacıyla çalışma saatleri içinde işlerini ihmal ederek, hatta işlerinden ayrılarak piyasaları takip etmeleri bu piyasanın iş hayatı üzerindeki en olumsuz etkisidir.

Kripto paraya yatırım yapmayanlar bu stresten neden etkileniyor?

Psikolojide ‘Fear of Missing Out (FOMO)’ olarak geçen tabir, kripto paraya yatırım yapmayanların bile bu sektörden etkilenmesinin en büyük nedeni olarak gösterilmektedir. FOMO, insanın doğası gereği etrafında önemli, eğlenceli veya verimli bir şeyler olurken, bu olayların dışında kalması sonucu hissettiği endişe ve korku olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre kripto paraya yatırım yapmayan kişi, etrafında bu yatırımı yapıp kazanç sağlayan insanları görüp duydukça kendisini geride kalıyormuş, bir bakıma ‘treni kaçırıyormuş’ gibi hissetmeye başlamaktadır. Bu da, ilgili yatırımın dışında gözlemci olarak bulunanlarda da stresi tetikleyebilmekte ve bu alanda yatırım yapmamış bireylerde, piyasalardaki olası bir yükselişte pişmanlık hissini tetikleyebilmektedir.

Kripto para stresi ile nasıl başa çıkılır?

Kripto para yatırımının yarattığı stresin nedenlerinin başında bu piyasanın öngörülemez ve sık dalgalanan doğası yatmaktadır. Bu piyasaya yatırım yapacakların piyasanın değişkenliğini göz önünde bulundurmaları ve kripto paraların işleyişi hakkında etraflı bilgi sahibi olmaları gerekmektedir. Ayrıca bireylerin yatırıma başlamadan önce kendi finansal durumlarıyla ilgili kapsamlı değerlendirmeler yapmaları da yatırım sürecinde yaşayacakları stresi azaltacaktır. Yukarıda bahsedildiği gibi kur dalgalanmalarını gün içinde çok sık kontrol etmek kişiye zarar verecek boyuta gelebileceğinden, bu konuda kişinin kendisine sınırlama getirmesinde fayda vardır. Son olarak eğer işler içinden çıkılmaz bir hâl aldıysa profesyonel bir finans danışmanından yardım almak da iyi bir fikir olabilir.

Kaynak: HalkBank