Borsada Yatırım Yapmak Haram mı, Helal mi?

İslam dini, ekonomik ve ticari faaliyetlerin adaletli, şeffaf ve faizsiz bir şekilde yürütülmesini sağlar. Bu çerçevede, borsada yatırım yapmanın caiz olup olmadığı, yatırım yapılan şirketlerin faaliyet alanları ve gelir kaynakları gibi birden fazla faktöre bağlıdır. Bu yazımızda, borsada yatırım yapmanın İslami açıdan değerlendirilmesi, helal yatırım yolları ve faiz hassasiyeti olanlar için alternatif yatırım seçeneklerini inceleyeceğiz.

Borsada Yatırım Yapmak Caiz mi?

Borsa, şirketlerin sermaye artırımı sağlamak amacıyla pay senedi ihraç ettiği ve yatırımcıların bu payları alıp satarak kazanç elde edebildiği bir finansal piyasadır. İslam hukukuna göre, borsada yatırım yapmanın helal veya haram olması şu maddelere göre değişebilir:

1. Şirketin Faaliyet Alanı: İslam'da haram olarak kabul edilen alanlarda faaliyet gösteren şirketlere yatırım ve hissesini almak yapmak caiz değildir. Örneğin, faizcilik (banka ve finans kuruluşları), alkol üretimi, kumar, domuz eti üretimi, sigara ve diğer zararlı maddeler üreten ve uygulayan şirketler İslami yatırım prensiplerine uygun değildir.

2. Faiz (Riba) Unsuru: İslam'da faiz almak ve vermek kesin olarak yasaklanmıştır. Bu nedenle, faiz geliri yüksek olan şirketlerin hisselerini almak caiz değildir. Bir şirketin toplam gelirinin belirli bir yüzdesinden fazlası faizden geliyorsa, bu şirkete yatırım yapmak da caiz sayılmaz.

3. Şirketin Borç Yapısı: İslami finans kurallarına göre, faizli kredi kullanım oranı fazla olan şirketlere yatırım yapmak caiz değildir. Şirketin toplam varlıklarının büyük bir kısmının faizli kredilerle finanse edilmemesi gerekmektedir.

4. Şeffaflık ve Etik Ticaret: Bir şirketin finansal raporları şeffaf değilse, hileli işlemler yapıyorsa veya yatırımcılarını kandırarak kazanç sağlıyorsa, bu şirkete yatırım yapmak İslam açısından uygun değildir.

Faiz Hassasiyeti Olanlar İçin Helal Yatırım Seçenekleri

İslam'a uygun yatırım yapmak isteyenler için faizsiz, etik ve şeffaf yatırımlar yapmak oldukça muhtemeldir. İşte yatırımcılar için helal yatırım yolları:

1. Katılım Endeksi Hisseleri

Borsa İstanbul katılım endeksi, İslami finans kurallarına uygun hisselerin yer aldığı bir borsa endeksidir. Türkiye'de Borsa İstanbul (BIST) bünyesinde BIST Katılım 30 ve BIST Katılım 50 endeksleri yer almaktadır. Bu endekslerde yer alan şirketler, İslami kriterlere uygun olarak belirlenir ve aşağıda yer alan şartları sağlamaları gerekir:

• Faizle borçlanma oranı düşük olmalıdır.

• Faiz geliri belirli bir sınırın altında olmalıdır.

• Haram sektörlerde faaliyet göstermemelidir.

Bu tür hisselere yatırım, faiz hassasiyeti olan yatırımcılar için daha güvenilir bir seçenek olacaktır.

2. Katılım Bankaları Üzerinden Yatırım

Faizsiz bankacılık prensiplerine uygun olarak işlem yapan katılım bankaları, yatırımcılara helal yatırım fonları sunmaktadır. Bu fonlar, İslami finans ilkelerine uygun olarak seçilen şirketlere yatırım yapmaktadır.

3. Altın ve Gümüş Gibi Değerli Madenlere Yatırım

Altın, gümüş ve platin gibi değerli madenler, İslam'da helal yatırım araçları olarak kabul edilmektedir. Fakat, vadeli işlemler veya spekülatif alım satımlar caiz olmayabilir. Fiziki olarak altın veya gümüş almak ya da İslami prensiplere uygun fonlar aracılığıyla yatırım yapmak tercih edilebilir.

4. Sukuk (Faizsiz Tahviller)

Sukuk, faizsiz tahvil olarak bilinen ve belirli bir varlık üzerinden kazanç sağlayan İslami finansal yatırım aracıdır. Sukuk yatırımları, faiz içermediği için İslami yatırımcılar tarafından tercih edilebilir.

5. Ortaklık (Mudaraba ve Murabaha Yatırımları)

İslam'da mudaraba ve murabaha gibi yatırım seçenekleri teşvik edilmektedir. Mudaraba, yatırımcının sermaye sağladığı, işletmecinin de emek koyarak kar payı ile çalıştığı bir çalışma şeklidir. Murabaha ise, faiz içermeyen ticaret finansmanı anlamına gelir.

Borsada İslami Şartlara Uygun Yatırım Yaparken Nelere Dikkat Edilmeli?

İslam'i şartlara uygun yatırım yapmak isteyenler şu hususlara dikkat etmelidir:

• Hisse Senedi Analizi Yapılmalı: Şirketlerin finansal tabloları incelenmeli, faiz gelirleri ve borç oranları içerip içermediğine bakılmalı. 

• İslami Danışma Kurulları Takip Edilmeli: Katılım endeksi veya İslami finans kuruluşlarının belirlediği kriterler dikkate alınmalı. 

• Helal Sertifikalı Yatırım Fonları Tercih Edilmeli: Katılım bankalarının sunduğu fonlar, faizsiz yatırım yapmak isteyenler için daha uygun bir seçenek olabilir.

• Spekülatif İşlemlerden Kaçınılmalı: Kısa vadeli ve manipülatif işlemler yerine, uzun vadeli ve reel ekonomiyle bağlantılı yatırımlar yapılmalı.

Borsada Yatırım Yapmak Haram mı, Helal mi?

Borsada İstanbul'da yatırım yapmak, İslami şartlara uygun olduğu takdirde helal olabilir. Ancak, yatırım yapılacak şirketlerin faaliyet alanları, faiz oranları ve etik prensipleri dikkate alınmak zorundadır. Katılım endeksi hisseleri, faizsiz fonlar, altın ve sukuk gibi alternatifler, faiz hassasiyeti olan yatırımcılar için uygun seçeneklerdir. Bilinçli ve dikkatli yapılan yatırımlar, hem dünya hem de ahiret açısından huzurlu bir kazanç sağlamaya destek olacaktır. 

Yatırım fırsatlarıyla ilgili daha fazla bilgi almak ve analizleri takip etmek için economicontr.com adresine göz atabilir veya Instagram ve Twitter hesaplarımızı takip edebilirsiniz.